بازرگانان و تجاری که به معاملات اقتصادی بین المللی یا واردات و صادرات کالا میپردازند، باید با اصطلاحات گمرکی آشنایی داشته باشند. آشنایی با اصطلاحات گمرکی موجب راحتی انجام معاملات بازرگانی میشود؛ زیرا که آشنایی با این اصطلاحات باعث میشود بازرگانان و تاجران راحتتر با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و از سوی دیگر موجب اطلاع بازرگانان از قوانین و مقررات گمرکی خواهد شد.
مفاهیم و اصطلاحات گمرکی هنوز برای بسیاری از تجار مبهم است؛ فرهنگ اصطلاحات ترخیص کالا در ایران شامل اصطلاحات گمرکی عرفی کشور خودمان و اصطلاحات امور گمرکی بازرگانی بینالمللی است و همین موضوع باعث پیچیدگی بیشتر اصطلاحات ترخیص کالا و گمرک شده است. ما در این مقاله قصد داریم که شما را با مهمترین اصطلاحات گمرکی آشنا کنیم، بنابراین تا آخر این مقاله همراه ما بمانید.
راهنمای مطالعه
- 1 اصطلاحات گمرکی
- 1.1 ترخیص گمرکی و ترخیص کار
- 1.2 اظهار گمرکی
- 1.3 کوتاژ گمرکی
- 1.4 پروانه سبز گمرکی
- 1.5 شرایط صدور پروانه سبز گمرکی
- 1.6 مراحل صدور پروانه سبز گمرکی
- 1.7 مراحل صدور پروانه سبز گمرکی به صورت الکترونیکی
- 1.8 کوتاژ صادراتی
- 1.9 قبض انبار گمرکی
- 1.10 کالایی متروکه در گمرک
- 1.11 ترخیصیه
- 1.12 ترخیصیه الکترونیکی
- 1.13 دموراژ
- 1.14 Bill Of Lading
- 1.15 گواهی مبدأ
- 1.16 پکینگ لیست
- 1.17 فاکتور فروش گمرکی
- 1.18 کارت بازرگانی
- 1.19 گواهی بازرسی کالا
- 1.20 بیمهنامه باربری بینالمللی
- 1.21 تشریفات گمرکی
- 2 نتیجه گیری
اصطلاحات گمرکی
اگر می خواهید به یک بازرگان موفق در عرصه بینالملل تبدیل شوید، باید با این اصطلاحات گمرکی که در ادامه گفته میشود حتماً آشنایی داشته باشید. اگر برای اولین بار برای ترخیص کالا و انجام امور گمرکی به اداره و یا سازمانی مراجعه کرده باشید می دانید اصطلاحاتی در این زمینه ها به کار می رود که شاید برای اولین بار است که در آن مکان به گوش شما می خورد! اگر می خواهید کار شما در این مکان ها پیش برود بایستی با آن ها آشنایی کامل داشته باشید.
در ادامه به برخی از پرکابردترین آن ها اشاره خواهیم کرد و توضیحی کوتاه و مختصر درباره آن خواهیم داشت:
ترخیص گمرکی و ترخیص کار
ترخیص گمرکی عبارت از تشریفات اجرایی خاصی است که با انجام آنها مجوز ورود کالا به کشور جهت مصرف داخلی داده می شود. ترخیص کار (شخصی که قرار است تشریفات گمرکی کالای دیگران را انجام دهد) برای ترخیص کالای هر شخصی، باید از طرف صاحب کالا وکالتنامه رسمی داشته باشد و همچنین باید از قبل پروانه کارگزاری گمرکی را از گمرک جمهوری اسلامی ایران دریافت کرده باشد.
صفر تا صد مراحل ترخیص کالا را می توانید در مقاله مربوطه مطالعه بفرمایید.
اظهار گمرکی
صاحب کالا یا نماینده قانونی آن باید تمامی مشخصات محموله صادراتی یا وارداتی را به گمرک بدهند و به این کار اظهار گمرکی میگویند.
در گذشته اظهار گمرکی به صورت آفلاین و دستی انجام میشد، اما امروزه اظهار گمرکی به صورت آنلاین و الکترونیکی از طریق سامانه ای پی ال (EPL) یعنی سامانه جامعه امور گمرکی انجام میشود.
کوتاژ گمرکی
بابت ثبت اظهارنامه صادرات یا واردات کالا در گمرک، برای هر اظهارنامهی ثبت شده یک شماره اختصاصی داده میشود، به این شماره کوتاژ گمرکی گفته می شود؛ در گذشته پرونده لاک و مهر میشد اما امروزه در سامانه EPL قفل میشود.
پروانه سبز گمرکی
یک سند رسمی است که توسط گمرک کشور صادر میشود و به عنوان مجوز ترخیص کالا از گمرک محسوب میشود. این پروانه حاوی اطلاعات مربوط به کالا، مانند ارزش، نوع، مبدا و مقصد آن است.
در ایران، به صورت کاغذی صادر میشد، اما از تاریخ 20 تیرماه 1401، صدور آن به صورت الکترونیکی انجام میشود.
شرایط صدور پروانه سبز گمرکی
برای صدور پروانه سبز گمرکی، باید شرایط زیر احراز شود:
- ارائه اظهارنامه گمرکی: اظهارنامه گمرکی سندی است که اطلاعات مربوط به کالا، مانند ارزش، نوع، مبدا و مقصد آن را در اختیار گمرک قرار میدهد.
- پرداخت حقوق و عوارض گمرکی: حقوق و عوارض گمرکی هزینههایی هستند که باید برای واردات کالا پرداخت شود.
- اخذ مجوزهای لازم: در برخی موارد، برای واردات کالا نیاز به اخذ مجوزهای خاص از سازمانهای دولتی است.
مراحل صدور پروانه سبز گمرکی
مراحل صدور پروانه سبز گمرکی به صورت کاغذی به شرح زیر است:
- ارائه اظهارنامه گمرکی به گمرک: صاحب کالا باید اظهارنامه گمرکی را به گمرک محل ورود کالا ارائه دهد.
- بازرسی کالا توسط گمرک: گمرک کالا را بازرسی میکند تا از صحت اطلاعات مندرج در اظهارنامه گمرکی اطمینان حاصل کند.
- اخذ مجوزهای لازم: در صورت نیاز، گمرک مجوزهای لازم را از سازمانهای دولتی اخذ میکند.
- پرداخت حقوق و عوارض گمرکی: صاحب کالا باید حقوق و عوارض گمرکی را به گمرک پرداخت کند.
- صدور پروانه سبز گمرکی: پس از انجام مراحل فوق، گمرک پروانه سبز گمرکی را صادر میکند.
مراحل صدور پروانه سبز گمرکی به صورت الکترونیکی
مراحل صدور پروانه سبز گمرکی به صورت الکترونیکی به شرح زیر است:
- ایجاد حساب کاربری در سامانه جامع تجارت: صاحب کالا باید در سامانه جامع تجارت حساب کاربری ایجاد کند.
- ثبت اظهارنامه گمرکی در سامانه جامع تجارت: صاحب کالا باید اظهارنامه گمرکی را در سامانه جامع تجارت ثبت کند.
- بازرسی کالا توسط گمرک: گمرک کالا را بازرسی میکند تا از صحت اطلاعات مندرج در اظهارنامه گمرکی اطمینان حاصل کند.
- اخذ مجوزهای لازم: در صورت نیاز، گمرک مجوزهای لازم را از سازمانهای دولتی اخذ میکند.
- پرداخت حقوق و عوارض گمرکی: صاحب کالا باید حقوق و عوارض گمرکی را به صورت الکترونیکی پرداخت کند.
- صدور پروانه سبز گمرکی: پس از انجام مراحل فوق، گمرک پروانه سبز گمرکی را به صورت الکترونیکی صادر میکند.
مزایا:
- جلوگیری از قاچاق کالا: پروانه سبز گمرکی تضمین میکند که کالاها به صورت قانونی وارد کشور شدهاند.
- افزایش شفافیت در واردات کالا: پروانه سبز گمرکی اطلاعات مربوط به کالا را به صورت شفاف در اختیار گمرک و سایر سازمانهای دولتی قرار میدهد.
- کاهش هزینههای واردات کالا: صدور پروانه سبز گمرکی به صورت الکترونیکی هزینههای واردات کالا را کاهش میدهد.
معایب:
- امکان جعل پروانه سبز گمرکی: پروانه سبز گمرکی یک سند کاغذی است و امکان جعل آن وجود دارد.
- نیاز به مراجعه حضوری به گمرک: در برخی موارد، صاحب کالا باید به صورت حضوری به گمرک مراجعه کند.
پروانه سبز گمرکی یک سند رسمی است که توسط گمرک کشور صادر میشود و به عنوان مجوز ترخیص کالا از گمرک محسوب میشود. این پروانه حاوی اطلاعات مربوط به کالا، مانند ارزش، نوع، مبدا و مقصد آن است.
برگ سبز گمرکی یا پروانه سبز گمرکی، سند و مجوز ترخیص نهایی کالا از گمرکات کشور و خروج کالای تجاری از گمرک است؛ صدور برگ سبز گمرکی به معنای سند تسویه حساب نهایی با گمرک است. البته امروزه با توجه به الکتریکی شدن فرآیندهای گمرک، برگ سبز گمرکی یا پروانه سبز گمرکی دیگر وجود ندارد.
کوتاژ صادراتی
شماره پرونده یا شماره اظهارنامه محمولهای صادراتی در گمرک، کوتاژ صادراتی یا پروانه صادراتی نام دارد؛ در صورتی که واردات در مقابل صادرات انجام میشود، باید شماره کوتاژ صادراتی به گمرک ارائه شود.
قبض انبار گمرکی
انبار گمرک در قبال تحویل گرفتن هر نوع کالایی، سندی به نام قبض انبار صادر میکند؛ بنابراین هر کالایی که وارد محدوده گمرکی شود، در دفتر انبار گمرک ثبت شده و در ازای آن رسیدی بهعنوان قبض انبار صادر میشود. اطلاعات قبض انبار شامل نام صاحب کالا، نوع و وزن کالا، نام شرکت حمل، نوع و تعداد بستهبندی، تاریخ ورود به مرز، محل نگهداری کالا، شرایط تخلیه محموله و مدت زمان نگهداری کالا است.
کالایی متروکه در گمرک
اگر کالا از مدت زمانی که در قبض انبار مشخص شده (۶۰ تا ۹۰ روز) بیشتر در انبار مانده باشد، کالای متروکه محسوب میشود؛ کالای متروکه پس از مدتی به حالت تعلیق درآمده و سپس به تصرف دولت و گمرک در میآید.
ترخیصیه
ترخیصیه سندی است که شرکت حمل به صورت رسمی با آن به گمرک اعلام تسویه حساب با صاحب محموله را میکند؛ هنگامی که صاحب کالا تمامی هزینهها و کارمزدهای شرکت حمل را به نماینده آن در کشور مقصد پرداخت میکند و دیگر هیچگونه بدهی به شرکت حمل ندارد، ترخیصیه توسط شرکت حمل صادر میشود.
ترخیصیه الکترونیکی
امروزه با توجه به اینکه فرآیندهای گمرکی در کشور به صورت الکترونیکی و غیرحضوری انجام میشوند، ترخیصیه نیز به صورت الکترونیکی صادر میشود. شرکتهای حمل موظف هستند که صدور و تایید ترخیصیه الکترونیکی را در سامانه ای پی ال (EPL) انجام دهند.
دموراژ
دموراژ جریمه دیرکرد روزانهای است که نماینده شرکت حمل در کشور مقصد از گیرنده بابت تأخیر در تحویل محموله اخذ میکند.
Bill Of Lading
بارنامه یا Bill Of Lading سند حملی است که توسط شرکت حمل برای صاحب محموله صادر میشود؛ بارنامه شامل شرایط حمل و مشخصات کالا است.
گواهی مبدأ
سندی که توسط بازرگانی کشور فروشنده صادر میشود، گواهی مبدأ نام دارد؛ این سند اصالت مبدأ محموله را تایید میکند.
پکینگ لیست
به لیست جزئیات بستهبندی کالا، پکینگ لیست (Packing List) یا لیست عدلبندی میگویند که توسط فروشنده این لیست صادر میشود. توجه داشته باشید پکینگ لیست را باید شرکت بازرسی تایید کند.
فاکتور فروش گمرکی
فاکتور فروش فاکتوری است که فروشنده در بازرگانی بینالمللی برای محموله صادر میکند. برخی افراد به فاکتور فروش، سیاهه خرید نیز میگویند.
کارت بازرگانی
به مجوزی که جهت صادرات و واردات کالای تجاری در ایران صادر میشود، کارت بازرگانی میگویند.
گواهی بازرسی کالا
به عملیاتی که خریدار جهت حصول اطمینان نسبت به کالای خریداری شده انجام میدهد، بازرسی کالا گفته میشود که در نهایت پس از بررسی کالا، گواهی بازرسی صادر میشود. فرایند بازرسی کالا شامل تایید کمیت و کیفیت کالای خریداری شده و بررسی استانداردها و گواهی مورد نیاز کالا است.
بیمهنامه باربری بینالمللی
افراد برای محافظت کالا از خطرات فیزیکی حمل و نقل، بیمه حمل و نقل دریایی را خریداری میکنند.
تشریفات گمرکی
تشریفات گمرکی الزاماتی هستند که به منظور رعایت هرگونه مقررات گمرکی قابل انجام، باید برآورده شوند؛ این تشریفات شامل تعهدات اسنادی، تعهدات امنیتی، بازرسی فیزیکی و اطلاع رسانی و کسب مجوز های قانونی است.
مطالب مرتبط:
قوانین ترانزیت بین المللی شامل موارد زیادی است که اگر قصد ورود به این حوزه کاری را دارید، پیشنهاد می کنیم درباره آن بیشتر بخوانید!
نتیجه گیری
اصطلاحات گمرکی و بازرگانی به همین چند مورد که گفته شد اتمام نمیشوند، چون این اصطلاحات بسیار متنوع و وسیع هستند. شما باید علاوهبر معانی لغات و اصطلاحات گمرکی، بتوانید آنها را تحلیل هم کنید؛ برای مثال اصطلاح تحویل کالا در بازرگانی یا Delivery، در بسیاری از مواقع اصلاً به معنای تحویل فیزیکی محموله نیست. بنابراین برای درک معانی این اصطلاحات نیاز به دانش بازرگانی دارید.