انواع بارنامه دریایی چیست + نمونه، اصطلاحات و مشخصات آن ها

بارنامه دریایی در واقع واژه ای است که اگر حمل و نقل کالای مدنظر از طریق دریا صورت گیرد به کار برده می شود. البته امروزه در سطح جهان 90% حمل و نقل کالا از طریق دریا صورت می گیرد. همچنین در تجارت بین الملل جهت ساده تر نمودن ارتباط ها از اصطلاحاتی نظیر بارنامه دریایی، فاس، فعالیت فورواردی، شناسنامه کانتینری و … نیز استفاده می شود که هر یک مفاهیم مختص به خود را دارد. البته شناخت چنین مفاهیمی در تجارت حرف اول را می زند و اگر بازرگان سررشته ای از این اصطلاحات نداشته باشد، روند کاری او با مشکلاتی مواجه می شود.

بارنامه دریایی چیست؟

شرکت هایی که خدمات مختص به حمل و نقل دریایی یا آبی ارائه می دهند باید در قبال کالایی که از مشتری می گیرند یک سند مهر و امضا شده به نام بارنامه دریایی تحویل دهند. این سند از طرف نماینده و یا شرکت مدنظر بوده که در آن مشخصات کامل کالا، نقل و انتقال و نحوه پرداخت هزینه ذکر شده است. البته از نظر حقوقی این سند یک قرارداد دریایی بسته شده بین شرکت کشتیرانی و کارفرما محسوب می شود. همچنین قرارداد حمل و نقل، رسید کالا و سند مالکیت را نیز نشان می دهد. تنظیم و صادر بارنامه ها در تجارت دریایی در 4 نسخه صادر می شود که به شرح زیر می باشد.

• یک نسخه برای فرستنده کالا
• یک نسخه برای تحویل گیرنده کالا
• یک نسخه برای فرمانده کشتی حمل کننده
• یک نسخه باز بارنامه برای مالک کشتی یا نماینده قانونی

انواع بارنامه دریایی

بارنامه دریایی در واقع سندی است که نماینده یا حمل کننده کالا به محض دریافت هزینه حمل از مشتری، برگه ای تحت همین عنوان به او تحویل می دهد. همچنین در این برگه مواردی همچون مقدار هزینه جابجایی کالا، شرایط قید شده بین مشتری و فورواردر، مقصد دریافت کالا، مبدا انتقال کالا، وزن و نوع کالا درج می گردد. برای ترخیص کالا از گمرک وجود بارنامه ضروری می باشد. البته این برنامه انواع مختلفی دارد که به شرح زیر است.

بارنامه مستقیم (Direct B/L)

وسیله حمل کالا در بارنامه دریایی مستقیم از مبداء تا مقصد تغییر نمی کند و کالا تنها از طریق کشتی و به صورت مستقیم به اسکله مقصد می رسد. برخی مواقع در کشور ثالث کالای مدنظر دوباره بارگیری شده و از مسیر هوایی یا زمینی به مقصد نهایی انتقال می یابد. البته با مهر و امضای این سند نمی توان شاهد چنین اتفاقی بود.

بارنامه دریایی سراسری (Through B/L)

بارنامه سراسری دقیقا نقطه مقابل سند مستقیم می باشد. پس به شرکت فورواردر این اجازه را می دهد تا در صورت نیاز از چندین وسیله حمل و نقل جهت جابجایی کالا استفاده کند. ولی وسیله جابجایی اولیه همان کشتی با کانتینر است.

بارنامه چارتر (Charter Party B/L)

بارنامه دریایی چارتر به حمل کالا با کشتی دربست و اجاره ای اشاره دارد. بنابراین کل ظرفیت کشتی به مشتری تعلق داشته و هیچ گونه محموله متفرقه ای غیر از کالای مشتری نباید در آنجا قرار گیرد. البته چنین سندی نزد بانک ها هیچ گونه اعتباری ندارد.

بارنامه سرویس های منظم دریایی (Liner B/L)

برنامه دریایی منظم برای آن گروه از کشتی ها قابل صدور است که برنامه حرکتی از قبل تعیین شده ندارند و از قوانین خاص خود تبعیت می کنند. بنابراین اصول و نرخ این دسته از کشتی ها با دیگر کشتی های باربری متفاوت بوده و هزینه ارسال کالا گران تر است.

بارنامه دریایی حمل مرکب فیاتا (F.B.L)

این سند با هدف تعیین نمودن عاملین شرکت باربری و خدمه ی آن در نظر گرفته می شود. بنابراین سند جابجایی مرکب زیر مجموعه سندهای معامله ای است که از سوی اتاق بازرگانی بین المللی تایید می شود. البته در این سند درج شده که شرکت باربری مسئولیت کل خدمه کشتی و تحویل محموله به مقصد را بر عهده دارد.

نمونه بارنامه دریایی

مشخصات بارنامه دریایی

این سند علاوه بر انواع مختلف، دارای مشخصات مشترکی است که باید مشتری و فورواردر از این موضوع مطلع باشند. پس از مهم ترین مشخصات بارنامه از نوع دریایی می توان به موارد زیر اشاره کرد.

• شاهدی جهت اجرای قرارداد جابجایی محسوب می شود.
• از این برنامه می توان به عنوان رسید دریافت کالا و وصول آن استفاده کرد.
• سندی قابل معامله بوده که در نهایت تحت عنوان سند مالکیت محموله معرفی می شود.
• قابل Endorsement یا ظهرنویسی است.
• این نوع بارنامه باید در آن قید و شرطی درج نگردد، مگر در شرایطی که بین مشتری و فورواردر توافق شده باشد.
• تعداد صدور نسخه های سند دریایی مشخص باشد که 3 نسخه را در بر می گیرد.

بیشتر بخوانید: بیمه حمل و نقل دریایی چیست؟

اصطلاحات بارنامه دریایی

اصطلاحات زیادی در صنعت حمل و نقل آبی وجود دارند که آشنایی با آنها برای هر شرکت یا فرد مشغول به فعالیت در این حوزه ضروری می باشند. زیرا در صورت عدم آشنایی با این اصطلاحات، فرد یا شرکت قادر به نوشتن، درک یا ارزیابی برنامه نخواهد بود. پس از مهم ترین اصطلاحات سند دریایی می توان به موارد زیر اشاره کرد.

دیسپچ (Dispatch)

این اصطلاح در بارنامه دریایی حاوی پاداش به شرکت هایی است که زودتر از تاریخ تحویل، کالاها را به مقصد می رسانند. اکثرا طرفین قرارداد بعد از تعیین نمودن زمان تقریبی تحویل محموله به مقصد در سند این موضوع را درج می نمایند که در صورت تحویل سریع محموله به فورواردر پاداش می دهند.

دموراژ (Demurrage)

بارنامه دریایی دموراژ به این موضوع اشاره دارد که در صورت معطل نمودن کشتی زمان بارگیری می توان از صاحب کالا مبلغی به عنوان خسارت دریافت نمود. البته درج چنین موضوعی در سند توصیه نمی شود. زیرا بعضی از شرکت های فورواردی بارگیری را از روی عمد به تعویق می اندازند تا از صاحب کالا خسارت بگیرند.

ظرفیت بارگیری (DWT)

بدون شک اشاره به ظرفیت کشتی در بارنامه دریایی امری ضروری است. زیرا هیچ شرکتی نمی تواند محموله را بیشتر از ظرفیت کشتی مدنظر بارگیری نماید. در غیر این صورت دو طرف قرارداد ملزم به پرداخت جریمه خواهند بود. همچنین ظرفیت کشتی همانند کانتینر بر حسب تن تعیین می شود.

بیشتر بخوانید: هزینه حمل دریایی از چین به ایران

فوب (FOB)

بارنامه دریایی فوب به این موضوع اشاره دارد که کل مسئولیت های فروشنده در مقابل محموله زمانی به اتمام می رسد که کالا را در مبدا تعیین شده روی عرشه کشتی بارگیری نماید. البته این موضوع باید در بارنامه درج شود تا فورواردر از تمام کارها مطلع باشد.